Artık Akım ve Önemi
Modern elektrik tesisatlarında güvenliğin temelini oluşturan Artık Akım (Kaçak Akım), bir elektrik devresinde faz ile nötr arasındaki akım dengesizliğini ifade eder. Bu dengesizlik, genellikle insan vücudundan veya toprağa temas eden yalıtım hatasından kaynaklanan akım kaçakları sonucunda ortaya çıkar. Bu durum, insan hayatı için ciddi bir elektrik çarpması riski taşırken, aynı zamanda yangın ve ekipman hasarlarına da yol açabilir. Elektrik tesisatının doğru projelendirilmesi ve düzenli bakımı, bu riskleri minimize etmek için hayati öneme sahiptir.
Artık Akım Koruma Cihazları (RCD): Hayat Kurtaran Kalkanlar
Artık Akım Koruma Cihazları (RCD’ler), belirlenen bir artık akım eşiğine ulaşıldığında devreyi otomatik olarak kesmek üzere tasarlanmış elektro-mekanik anahtarlama cihazlarıdır. RCD’ler, hem doğrudan hem de dolaylı elektrik çarpmasına karşı koruma sağlayarak insan yaşamını güvence altına alır.
RCD’lerin başlıca türleri ve kullanım alanları şunlardır:
- 30 mA RCD’ler: Özellikle insan hayatını doğrudan temasa karşı korumak için kullanılır. TS HD 60364-4-41 standardına göre, 32 ampere kadar genel kullanım priz tesisatlarında ve seyyar cihaz prizlerinde kullanımı zorunludur. Doğrudan temasa karşı insanları koruyan tek şey 30 mA RCD’dir.
- 300 mA ve 500 mA RCD’ler: Genellikle yangın koruması ve büyük makinelerin dolaylı temasa karşı korunması amacıyla kullanılır.
- Çeşitli Tipler (AC, A, F, B): Doğru gerilim, alternatif gerilim, yarı dalga doğru gerilim veya yüksek frekanslı devreler gibi farklı sistem gereksinimlerine göre özel RCD tipleri bulunur.
Selektivite ve Koordinasyonun Gücü
Bir elektrik tesisatında birden fazla RCD kullanıldığında, “selektivite” ilkesi büyük önem taşır. Selektivite, bir arıza durumunda sadece arızanın meydana geldiği en yakın koruma cihazının devreyi kesmesini, tesisatın diğer kısımlarının çalışmaya devam etmesini sağlar. Bu, operasyonel süreklilik açısından kritiktir. Örneğin, bir makinede meydana gelen kaçak akımın sadece o makineye bağlı RCD’yi açması, ana panodaki RCD’nin gereksiz yere atmasını engelleyerek tüm tesisin enerjisinin kesilmesinin önüne geçer. Bu durum, hem akım değerinin (IΔ) hem de açma zamanının (TΔ) doğru ayarlanmasıyla sağlanır. RCD’lerin topraklama ölçümleriyle bir bütün olarak değerlendirilmesi ve koordine edilmesi gerekmektedir.
Periyodik Kontrollerin Kapsamı ve Süreci
Artık akım koruma cihazlarının ve ilgili tesisatların periyodik kontrolleri, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında yasal bir zorunluluktur. Bu kontroller, tesisatın güvenli ve işlevsel olduğunu doğrular.
- Kontrol Sıklığı: İlgili standartlarda farklı bir süre belirtilmediği sürece, tesisatların periyodik kontrolleri yılda bir kez yapılmalıdır. Ancak, bazı durumlarda (örneğin katodik koruma için belirtilmeyen hallerde olduğu gibi) altı ayda bir denetim önerilmektedir.
- Yetkili Kişiler: Elektrik tesisatının periyodik kontrolleri, elektrik mühendisleri, elektrik-elektronik mühendisleri, elektrik eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler, elektrik teknikerleri veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
- Kontrol Süreci:
- Muayene öncesi iş güvenliği tedbirleri alınmalı ve mevcut durum fotoğraflanmalıdır.
- Ölçümlerin doğru ve güvenilir olması için yağışlı havalarda yapılmaması tavsiye edilir.
- Kalibre edilmiş ölçüm cihazları (Multifonksiyon Test Cihazı gibi) kullanılmalıdır.
- RCD testlerinde, açma akımı ve açma zamanı ölçümleri yapılır.
- Termal kamera kullanımı, bağlantı noktalarındaki gevşeklik ve aşırı ısınmanın tespiti için önemlidir ve zorunludur.
- Projenin varlığı ve güncelliği kontrol edilir. Projesi olmayan tesisatlar için ilgili yönetmeliklere uygun projelendirme zorunludur.
- Tesisatta %20’den fazla alan veya güç değişikliği yapıldıysa, bu yeni bir muayene gerektirir.
Her aşama kontrol altında…
Periyodik kontrol hizmeti için hemen başvurun!
Elektrik güvenliğiniz için uzman desteği alın. Hemen randevu oluşturun, tesisatlarınızı mevzuata uygun ve güvenli hale getirin!
Kusur Derecelendirmeleri ve Acil Eylem
Periyodik kontrol sonucunda tespit edilen uygunsuzluklar “hafif kusur” (*) veya “ağır kusur” (**) olarak sınıflandırılır.
- Hafif Kusurlar: Bir sonraki periyodik kontrol tarihine kadar giderilmesi gereken eksikliklerdir.
- Ağır Kusurlar: Sistemin güvenli kullanımı için derhal düzeltici eylem gerektiren kritik uygunsuzluklardır. Ağır kusur tespit edilen ekipmanlar, bu kusurlar giderilmeden çalıştırılamaz.
Artık akım koruma sistemleriyle ilgili bazı ağır kusur örnekleri şunlardır:
- Artık akım anahtarının var olmasına rağmen aktif olmaması.
- 32 ampere kadar genel kullanım priz tesisatlarında veya seyyar cihaz prizlerinde 30 mA RCD’nin kullanılmaması.
- Son tüketim noktasını besleyen panodan bir önceki panoda kullanılan RCD’nin gecikmeli tip (selektif) olmaması.
- Nötr-toprak geriliminin yüksek olması nedeniyle ölçüm yapılamaması. • Priz üzerinde nötr-toprak birleşimi (sıfırlama) yapılmış olması.
Neden Bizimle Çalışmalısınız?
USB Certification, akredite uzman kadrosu ve modern test ekipmanlarıyla güvenilir, doğru ve uluslararası geçerli elektriksel güvenlik sağlar.