Yeni Dönem ve Standartlaşma
İş sağlığı ve güvenliği kültüründe elektrik tesisatı periyodik muayeneleri, vazgeçilmez bir unsurdur. Modern elektrik tesisatlarında güvenliğin temeli, Artık Akım (Kaçak Akım) gibi dengesizliklerin önlenmesidir. 1 Eylül 2025 tarihinden itibaren elektrikle ilgili periyodik kontrol formları ve kriterlerinin zorunlu hale gelmesiyle, sektörde kapsamlı bir standartlaşma süreci başlamıştır. Bu yeni dönem, uygulamalarda yeknesaklık sağlamayı ve iş güvenliği standartlarını yükseltmeyi hedeflemektedir.
Elektrik Tesisatı Periyodik Muayenesinin Önemi
Elektrik tesisatlarının düzenli olarak kontrol edilmesi, çalışanları elektrik çarpması, yangın ve patlama gibi ciddi risklerden korumak için elzemdir. Yetersiz yalıtım veya topraklama zayıflıkları, can ve mal kaybına yol açabilecek kazalara, ekipman arızalarına ve enerji kayıplarına neden olabilir. İşverenler, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında ekipmanın güvenli çalışır durumda olmasını temin etmekle yükümlüdürler. Ayrıca, ana kolon kesitinde veya en az %20 güçte değişiklik yapılan tesisatlarda yeni bir periyodik kontrol zorunludur.
Kontrol Kapsamı ve İncelenen Temel Kriterler
Elektrik tesisatı fonksiyon testleri, trafodan başlayıp ana dağıtım panolarına, tali dağıtım panolarına, makinelere ve priz hatlarına kadar tüm kısımları kapsar. Muayene süreci, tesise ait projelerin ve tek hat şemalarının varlığının incelenmesiyle başlar, zira proje yasal olarak zorunlu bir gerekliliktir.
Başlıca kontrol edilen unsurlar şunlardır:
- Artık Akım Koruma Cihazları (RCD) Testleri: RCD’ler, belirlenen bir artık akım eşiğine ulaşıldığında devreyi otomatik olarak keser. Özellikle 32 ampere kadar genel kullanım priz tesisatlarında ve seyyar cihaz prizlerinde 30 mA RCD kullanımı zorunludur ve insanları doğrudan temasa karşı koruyan tek önlemdir. RCD testlerinde, açma akımı ve açma zamanı ölçümleri yapılır. Açma zamanı 200 milisaniyeyi geçmemelidir.
- Topraklama ve Eşpotansiyel Dengeleme: Topraklama direnci ölçümleri yapılır. Havuz pompası motorları ve havuz çevresindeki tüm metal aksamlar uygun şekilde topraklanmalı ve eşpotansiyel bara ile birleştirilmelidir. İşletme ve koruma topraklamasının direnci 2 Ω’dan düşük olmalıdır.
- Termal Kamera Kontrolü: Tesisattaki aşırı ısınmaların tespiti için termografik kontrol zorunludur. Kontak gevşekliği veya aşırı yükten kaynaklanan ısınmalar bu yöntemle belirlenir ve ağır kusur olarak değerlendirilir. (Görsel Önerisi: Elektrik panosunun termal kamera görüntüsü, sıcak noktaları gösteren renk farklılıklarıyla)
- Yalıtım Direnci (İzolasyon) Testi: Canlı iletkenlerin insanlarla temasını önlemek için yalıtkan malzemelerin elektrik akımına karşı gösterdiği direnç ölçülür. Yüksek yalıtım direnci, yalıtım kalitesinin iyi olduğunu gösterir. (Görsel Önerisi: Zemin yalıtım direnci ölçüm düzeneği)
- Aşırı Akım ve İletken Uygunluğu: Devre kesicilerin nominal akımları ile kablo akım taşıma kapasiteleri arasında Ib<In<Iz koordinasyonunun sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilir.
- Zemin İzolasyonu: Zemin izolasyon direncinin 50 kΩ’dan büyük olması gerekmektedir.
- Aşırı Gerilim Koruma Cihazları (SPD): Yıldırım çarpması gibi geçici aşırı gerilimlere karşı koruma sağlayan cihazların varlığı ve dayanma akımları incelenir.
- Selektivite ve Koordinasyon: Bir arıza durumunda sadece arızanın meydana geldiği en yakın koruma cihazının devreyi kesmesi, tesisatın diğer kısımlarının çalışmaya devam etmesi sağlanır.
Ölçüm Metotları ve Kusur Derecelendirmeleri
Periyodik kontrollerde kalibre edilmiş ölçüm cihazları (Multifonksiyon Test Cihazı gibi) kullanılır. Ölçümlerin doğru ve güvenilir olması için yağışlı havalarda yapılmaması tavsiye edilir.
Periyodik kontrol sonucunda tespit edilen uygunsuzluklar “hafif kusur” (*) veya “ağır kusur” (**) olarak sınıflandırılır.
- Hafif Kusurlar: Bir sonraki periyodik kontrol tarihine kadar giderilmesi gereken eksikliklerdir. Örneğin, tesisat projesinin olmaması hafif kusur olarak değerlendirilir.
- Ağır Kusurlar: Sistemin güvenli kullanımı için derhal düzeltici eylem gerektiren kritik uygunsuzluklardır. Ağır kusur tespit edilen ekipmanlar, bu kusurlar giderilmeden çalıştırılamaz.
- Ağır kusur örnekleri: 32 ampere kadar genel kullanım prizlerinde 30 mA RCD’nin kullanılmaması, artık akım anahtarının var olmasına rağmen aktif olmaması, nötr-toprak geriliminin yüksek olması, priz üzerinde nötr-toprak birleşimi (sıfırlama) yapılması, faz iletkenlerine erişim engelinin olmaması (IP2X koruma), kablo ek noktalarının yalıtılmamış olması, pano elemanları bağlantı noktalarında kontak gevşekliği, hesaplanan 3 fazlı kısa devre akımının, koruma cihazının kesme kapasitesinden fazla olması.
Yasal Çerçeve ve Yetkilendirme
Periyodik kontrollerin yapılma usul ve esasları, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ve Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği gibi ulusal mevzuatlara dayanmaktadır. Ayrıca TS HD 60364-4-41, TS HD 60364-4-43, TS HD 60364-6 gibi standartlar da bu testlerin temelini oluşturmaktadır.
Tesisatların periyodik kontrolleri, ilgili standartlarda farklı bir süre belirtilmedikçe yılda bir kez yapılmalıdır. Ancak, bazı durumlarda altı ayda bir denetim önerilmektedir.
Elektrik tesisatının periyodik kontrolleri; elektrik mühendisleri, elektrik-elektronik mühendisleri, elektrik eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler, elektrik teknikerleri veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır. Kontrolü gerçekleştiren kişinin EKİPNET kayıt numarası raporda bulunması zorunludur. Ayrıca, işveren ile periyodik kontrol yapmaya yetkili kişi arasında hizmetten en geç 1 gün önce İSG-KATİP sisteminde uygun bir sözleşme düzenlenmesi ve karşılıklı olarak imzalanması gerekmektedir. Sözleşme olmaksızın düzenlenen raporlar geçersiz sayılır.
Her aşama kontrol altında…
Periyodik kontrol hizmeti için hemen başvurun!
Elektrik güvenliğiniz için uzman desteği alın. Hemen randevu oluşturun, tesisatlarınızı mevzuata uygun ve güvenli hale getirin!
Elektrik Tesisatı Periyodik Kontrollerinin Faydaları
Düzenli periyodik kontroller, işletmeler için sadece yasal uyumluluk sağlamakla kalmaz, aynı zamanda önemli operasyonel ve maliyet avantajları sunar:
- Enerji Verimliliği: Aşırı ısınmaları ve enerji kayıplarını önleyerek enerji tasarrufu sağlar.
- Ekipman Ömrü: Cihazların kullanım ömrünü uzatır ve arızaları erkenden tespit ederek onarım maliyetlerini düşürür.
- Operasyonel Süreklilik: Olası elektrik arızalarını ve kesintilerini önleyerek iş süreçlerinin aksamadan devam etmesini sağlar.
- Can ve Mal Güvenliği: Elektrik çarpması, yangın ve patlama gibi ciddi kazaların önüne geçerek çalışan ve mal güvenliğini maksimize eder.
- Yasal Uyumluluk: İşletmelerin yasal yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmesini ve denetimlerden sorunsuz geçmesini sağlar.
Neden Bizimle Çalışmalısınız?
Uzmanlık, akreditasyon güvencesi ve müşteri odaklı yaklaşımın birleşimiyle güvenilir, hızlı ve uluslararası geçerliliğe sahip sonuçlar sunarız.